Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, ABD ile Maden Anlaşmasını İmzalamaya Hazır

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ve Yardımcısı JD Vance ile yapılan tartışmaların ardından, Washington’ın talep ettiği maden anlaşmasını imzalamaya hazır olduğunu açıkladı.

Anlaşmanın detayları hakkında henüz bilgi bulunmamakla birlikte, Trump’ın Ukrayna’nın kritik mineral rezervlerine büyük ilgi gösterdiği biliniyor.

Bu mineraller, pil ve yüksek teknolojili ürünlerin üretiminde kullanılmaktadır.

Ukrayna’nın yüksek lityum rezervine sahip olduğu bilinmektedir. Lityum, akıllı telefonlardan arabalara kadar pek çok ürünün çalışmasını sağlayan pillerin ana maddesidir.

Ukrayna şimdiye kadar lityum üretmemiştir ancak ABD’nin Ukrayna’dan daha fazla lityum rezervine sahip olduğu bilinmektedir.

Peki, ABD neden kendi lityum rezervlerinden üretim yapmıyor?

Ukrayna Devlet Jeoloji Müdürlüğü’ne göre ülkede 500 bin tonluk lityum rezervi bulunmaktadır, bu Avrupa’daki en büyük rezervdir.

Amerika Birleşik Devletleri Coğrafya Araştırmaları Kurumu’na (USGS) göre dünya genelindeki lityum rezervi 71 milyon ton civarındadır. Üretimin büyük bir kısmı Arjantin, Avustralya, Kanada, Şili ve Çin’de gerçekleştirilmektedir, ancak ABD’de de yeni rezervler bulunmuştur.

Üretilen lityumun dörtte üçü pillerde kullanılmaktadır.

Sovyet döneminde yapılan araştırmalarda Ukrayna’nın orta kesimlerinde ve bugün Rusya’nın işgali altında bulunan doğu bölgelerinde lityum rezervi keşfedilmiştir.

Ukrlitiivydobuvannia adlı maden şirketi, 2017 yılında lityum çıkarmak için gerekli izinleri almıştır. Ancak, İngiltere’deki Birmingham Stratejik Elementler ve Kritik Mineraller Merkezi’nden Prof. Anderson, Ukrayna’nın maden rezervlerine dair bilgilerin güvenirliğinden emin olunamayacağını belirtmektedir.

ABD’nin Lityum Rezervi

USGS’in 2021 verilerine göre ABD’nin lityum rezervi 8,3 milyon ton civarındadır. Ekim 2024’te Arkansas’ta 4,5 milyon tonluk büyük bir rezerv daha bulunmuştur.

Amerika Birleşik Devletleri’nde işleyen yalnızca bir lityum madeni bulunmaktadır. Birmingham Üniversitesi Metalurji Fakültesi’nden Dr. Gavin Harper’a göre, kayıtların serbest bırakılması ve diğer ülkelerin daha ucuz lityum temin etmesi nedeniyle ABD’deki üretim azalmıştır.

USGS’e göre ABD, lityum ihtiyacının yarısını ithal etmektedir ve çoğunlukla Şili ve Arjantin’den tedarik almaktadır.

ABD’nin Ukrayna’dan Mineralleri Talep Etme Nedeni

Çin’in lityum rezervlerinin yüzde 16,5’ine sahip olsa da, analistlere göre lityum rafineri kapasitesinin yüzde 60’ı ve lityum-iyon pil üretim kapasitesinin yüzde 75’i Çin’dedir.

ABD hükümeti, Çin’in lityum ve diğer kritik mineraller üzerindeki hakimiyetini sürdürmesinden endişe duymaktadır ve lityuma olan talebin hızla artması bu konuyu daha da önemli hale getirmektedir.

Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, küresel lityum talebinin 2040 yılına kadar sekiz kat artması beklenmektedir.

ABD, maden şirketlerini daha fazla lityum üretmeye teşvik etmek için kredi desteği sağlamaktadır. Örneğin, ABD Savunma Bakanlığı, Albermarle şirketine Carolina’daki bir lityum madenini işletmek için kredi vermiştir.

Prof. Anderson, ABD’deki kişilerle yaptığı görüşmelere dayanarak lityum üretiminin özellikle askeri amaçlar için artırılmasının beklendiğini ifade etmektedir.

Ukrayna’nın Lityum Rezervleri ABD’ye Yarar Sağlar mı?

ABD Başkanı Trump, Ukrayna’dan mineralleri talep etmesini, ABD’nin Rusya’ya karşı verdiği destekle bağlantılı olarak ele almaktadır.

Ancak, Dr. Harper’a göre, çıkarma maliyetleri dikkate alındığında bu rezervlerin ne kadar değerli olacağı belirsizdir.

Dr. Harper açıklamasında, Ukrayna’da maden çıkarmak için 10 yıllık bir yatırım süreci gerekebileceğini belirtmiştir:

“Savaş ve yıkım nedeniyle Ukrayna’da maden kurmak son derece zorlu bir süreç olabilir.”

Dnipro Teknoloji Üniversitesi tarafından hazırlanan bir raporda, Ukrayna’daki lityum rezervlerinin çıkarılmasının zor ve maliyetli olabileceği belirtilmiştir çünkü rezervler kayaların içinde yer almaktadır.

Ayrıca, Avustralya ve Şili gibi ülkelerde tuz düzlüklerine su pompalayarak daha düşük maliyetle lityum çıkarılabildiği aktarılmıştır.

Rapora göre, Ukrayna’daki yüksek maliyetli rezervlerin çıkarılması durumunda karlı olup olmayacağı belirsizdir. Özellikle lityum fiyatlarının düşmesi, maden şirketlerinin Ukrayna’dan lityum çıkarmaya yanaşmamasının bir nedeni olabilir.

Prof. Anderson, maden şirketlerinin lityum fiyatlarındaki düşüşü bekleyerek hareket etme eğiliminde olabileceğini belirtmektedir.